Hewlêr ve Kurdistan’ın Güney’i-IV
Artık sona yaklaÅŸmıştık. Ogün vezaretteydik. Hem Sn Kakeyî’ye vekalet eden ve hem de "mahalli Kültür bakanlığı" deruhte eden Bakan bizi karşıladı. Bize çok yakın dostluk gösteren bakan o gün bizi plaketle ödüllendirdi. Bana ve Rehber’e birer plaket verildiÄŸinde yaptığı nazik konuÅŸmayı film olarak sunacağız.
Pazarda
Temas ve araştırmalarımızın sonunda pazarı gezmeyi, ekonominin canlılık veya durgunluğunu gözlemlemeyi hedef edindik. Bu konuda esnafa ve halka sorular sorduk. Esnafa göre ekonomide büyük bir canlılık vardı. Alışveriş kelimenin tam anlamı ile tatmin ediciydi. Halk nazarında olaya baktığımızda düşük gelir grupları ile zenginler arasındaki makasın açılmakta olduğunu gördük. İlerde sosyal patlamalara meydan vermemek için şimdiden sanayileşmeye daha sıkı adımlarla yürünmelidir.
Bunları yazmak kolaydır. HerÅŸeyin biribirine baÄŸlı olduÄŸu gerçeÄŸini unutursak, soyut, ezberci, dar bakış açılı "teoriler" oluÅŸturulabilir. Ama kazın ayağı öyle deÄŸil. Sıfırdan baÅŸlayan bir devlet kuruluyor. Etrafları düşman gözlerle kendilerine bakan eskimiÅŸ, çürümüş, binbir "dek-dolab" bilen yıkıcı unsurlarla doludur. Bunlar Kürdistan’ı sürekli baskı altında tutuyor, ilerlemesini durdurmak için binbir oyuna baÅŸvuruyorlar.
Buna rağmen Hükümet belli ve bilinçli bir program uygulamaktadır. Sabırsızlara şunu söylemek yerindedir: Roma bir günde kurulmadı!
Net bir ÅŸekilde gördüğümüz, infrastructur çalışmalarına büyük bir hızla devam edildiÄŸidir. Bu çalışmaların başında yollar, su kaynaklarının kullanımı, kanalizasyon çalışmaları telekomunication çalışmaları, Ä°T hizmetleri, yavaÅŸ yavaÅŸ üretim yapmaya müsait bir ortamın hazırlıkları var. Åžu anda en büyük dertleri, Güney’in tüm topraklarına hakim olamaması ve electrificationdur (yeterli elektrik enerjisi üretiminin saÄŸlanamaması). Elektrik enerjisinin yeterli düzeye çıkamamasının önündeki en büyük engel, Kuzey’de fiili Türk baskısı, bazı toprakların güvenlik çemberi çerçevesinde boÅŸaltılmaya gidilmesi, Güney’de, kurulmuÅŸ bir makina gibi KRG’nin her talebine hayır diyen Maliki yönetimi’nin fırsatçı tavrıdır. Elektrik enerjisinin yeterli bir ÅŸekilde saÄŸlanamamasının sanayileÅŸmeyi engellediÄŸi ekonomi’nin "e"sini bilenlerin malumudur. BilindiÄŸi gibi elektrik enerjisi ya barajlarla, ya çevrim santralları ile vs saÄŸlanır. Bir tek "Baba gurgur" gibi 4000 yıldır yanan tabii gaz kaynağından elektrik enerjisi imkanı doÄŸarsa, bu, uzun süre yeni kaynaklara lüzum kalmadan dev bir sanayinin yaÅŸaması için yeterli kaynak anlamına gelir. Bölgesel hükümet bu konuda Maliki ile çok sıkıntılı müzakereler sürdürüyor. Ama Maliki ÅŸu anda elindeki kartlara çok güveniyor..
Bunların dışında hummalı bir ağaçlandırma faaliyetine tanık olduk. Kuraklıktan ve geçmişteki erozyondan dolayı bazı yerlerde ufak çapta da olsa bazı yerlerde kurumalar gözleniyorsa da genelde iyi gittiği intibaı uyandı bizde. Bilhassa Barzan bölgesinde sıkı ağaç kesme yasağı ile birlikte tabii ortam yavaş yavaş kendisini gösteriyor.
Yeraltı sularının kullanım alanına sokulması bir baÅŸka çaba gerektirmektedir. Benim tanık olduÄŸum Ve Sn Sesam’ın katkısı ile kullanım alanına sokulan etraflı bir tesis vardı. Hewlêr-Masif (Selahaddin) arasında yer alan bu tesis sanırım devreye girmiÅŸtir. Sulama için çok esaslı bir projedir bu. Söz konusu projelerin çoÄŸaltılması çabalarını gözlemledik.
Öte yandan bankaların boy vermesi de bir baÅŸka yüzüdür ekonominin. DaÄŸ başında "Barzani Bank"ı görmek hayret verici idi. Hewlêr’de banka adedi elbette artıyor. Kendilerini güvende hisseden Körfez sermayesi Abu Dabi’nin öncülüğünde bölgeye akmaya baÅŸladı bile. Geri dönme hazırlığı yaptığımız bir sırada Uluslararası çapta büyük bir ihale açan KRG ön elemelerde 70 firmanın yeterliliklerini onaylamıştı, ki bunların arasında japonlar, AB’liler vs nin yanında iki Türk firması da vardı. DoÄŸrusunu isterseniz ihaleye mevzu olan iÅŸi kaydetmemiÅŸ bulunuyorum.
Bunların yanında geniş sosyal yardım vakıfları işliyor. Şaqlawa yakınlarında şehit dulları ve yetimleri için modern, korunaklı bir site inşa edilmiştir. Barzani vakfı ise ihtiyaç sahiplerine yardım dağıtan bir merkezdir.
En büyük iki aşkımdan biri olan Zêrevanî ile devam edeceğiz..
Sirac-Rehber Kekuyon (Bilgin)
2007-06-30
Gorusunuz