Newroz Efsanesi neden sadece Kürtler'indir?

Tarih bayunca pekçok kavim 21 Mart'ı kutlamıştı. Kimisi bereket tanrısının dünyaya dönüşünü, Kimisi Takvimin başlangıç günü, Kimisi baharın gelişi dolayısıyla duyduğu coşkuyu törensel ve kitlesel olarak kutluyordu. Ama bunlardan biri, diğer tüm 21 martlardan farklıydı.. Ömer Xayyam'ın deyimi ile "Newrozi Kurdi" bambaşka bir anlam taşıyordu.. O Newroz veya Nawroj idi Kürtler ile ataları için diriliş, direniş ve zafer bayramı idi.

Evet on yılı aşkın bir süredir kesin bir dille Newroz Efsanesi'nin esaslı bir Kürt efsanesi olduğunu anlatmaya çalışıyorum. Sesim milyonlarca kulağa gitti, yüzbinlerce beyine işlendi. Verdiğim sayısız seminerde, TV ve Radyo programında, konferansta, derslerde dilim döndüğünce bunu anlattım, anlatırken de eksiklerimi tamamlayacak yeni dellire ulaştım.
Buna göre iki alan önemlidir:

a) Newroz Figürleri'nin coğrafi yayılışları..

b) Newroz Efsanesi ile tarihi gerçekler arasındaki bağ.

İşte ben bu çözüm yollarını sonuna kadar sürdürdüm. Şimdi çok kısa nir şekilde bunları gözden geçirelim:

Yima Xşaeta (Cemşid): Süreç içinde adı tabii bir değişime uğrayarak YimŞaet ve en nihayetinde Persler tarafından Cemşid'e çevrilen Bu Kava Yima Aeryano Veaco'ludur (İranvej ve sonunda İran). Daitya Irmağı (Şimdiki Aras) kenarında bir toplantı yapması onun Proto-Kürt kimliğini (tabii ki mitolojik bir kimliktir bu) ortaya koyar.

Dahak: Avesta'da Aji Dahaka'dır (Aj-dahaka, Ajdaha, Ejdeha ve nihayet Ejderha). Bawrilidir (Bawri genelde Babil'e verilen addır. Asurlu olduğuna dair silik bir belge vardı, fakat süreç içinde bu unutuldu (Dermasteter, 1905-1906). İfriti bir varlıktı. Yarı somut bir mitolojik figürdür. Aryanlar'a hükmetmiş, onların beyinlerini dahi yemiştir. Kısaca Efsane'de zalim istilacı bir kralı temsil etmektedir ve Kürtler'in yaşadığı bölgeye bitişik bir ülkedendir, ki Avesta buna Babil diyor. Ama pratikte Asur daha fazla akla yatkındır.

Feridun veya Threataona: Feridun zaman içinde değişime uğrayan Avestik Threatoana'dır. Feridun Athwia'nın oğludur. Athwia ise Medyalıdır. Aspiyan; Atlılar aşiretine mensuptur. Avesta'da yer alan sekiz Kava'dan biridir.

Ateş, yada Athar: Avesta'ya göre beş tür ateş vardır. Bunlardan yer yüzüne inen bütün ateş türleri Med egemenliğindeki topraklara inmiştir. Newroz Efsanesi'nde önemli bir yer tutan Zafer ateşi Atharpatakan'da Asnavand Dağı'na yani bugünkü Azerbaycan'a inmiştir (biz Azerbaycan'ın Kürtlüğünü daha önce tartışmış ve bilimsel delillerin ışığında olumlu sonuca varmıştık. Zaten Atharpatakan, Ateş'in tohumundan türeyenler (ateşin çocukları) anlamına gelir.

Kavalar: Küçük prenslerdir ve Avesta'da yer alan tüm Kavalar Medyalıdır..

Newroz figürlerini çok kısa geçtikten sonra şimdi biraz da Tarihi gerçekler ile Efsane arasında bir bağ kurulabilir mi, ona bakalım (Not: Daha geniş okumak isteyenler www.kekuyon.com Site'ına girip Newroz kitabini indirip okuyabilirler).
Şimdi Efsaneyi Tarihsel gerçeklerle birleştirelim:
İran coğrafyasında cereyan eden anarşi yıllar geçtikçe, Scythialılar'ın da tahrikleriyle, gittikçe artar. Asur İmparatorluğu tarafından yönetilen Med bölgelerinde M.Ö. 676 yılına vardığımızda vergi toplama işini üstlenmek, vergi 'memurları' için rizikolu bir hal alır. Durum karmakarışıktı. Öyle ki, vergiler toplanabilse bile asla yerine ulaşamıyordu. Ülkede her an, her bölgede iktidar el değiştiriyordu. Fırsat bulan her küçük prens (kawa) baş kaldırdığı gibi, diğer bölgelere de saldırıyor, 'egemenliği' altına alıyordu.

M.Ö. 674 veya 673 baharı ile birlikte çok hızlı politik hareketlenmeler de başladı. Büyük bir Asur baskısı altında bulunan Med Kabileleri'nden Kãr Kaşşîler (muhtemelen Bît Kãri); liderleri Kaştariti (Medce'de; Xşathrita) öncülüğünde, Mâdãiler; liderleri Mamitiarşu (Muhtemelen Medce; Vahmyatarşi) öncülüğünde, Sapardalar; liderleri Dusanni öncülüğünde ayaklandılar. Bu başkaldırının beyni Xşathrita'ydı. İsyan kısa bir süre içerisinde başarıya ulaştı. Düşmanlarını bulundukları bölgelerden püskürten bu Med Kabileleri'nin ardından daha doğudaki diğer üç Med Bölgesi de Asur'dan koptu. Bunların da muhtemelen aynı anda oluşan Med Birliği'ne katıldığı araştırmacılar tarafından kaydediliyor (Diakonov). Oluşan yeni birlik artık bir krallıktı ve muhtemelen taç giyme adı Fraortes olan Xşathrita yönetimin en üst kademesine getirdi. Med ve giderek İran Tarihi için bir dönüm noktası oldu bu. Asur Kralı Esarhaddon'un kayıtlarında Medler'in bu zaferini cezalandırmak için yeni kral Xşathrita'ya karşı bir askeri harekattan veya onunla tutuşulan bir savaştan bahsedilmez. Bu da gösteriyor ki Asurlular, söz konusu yenilgiyi sineye çekmek zorunda kalmışlar. Yukarıda naklettiğimiz ayaklanma, Medler'in Asurlular'a karşı kayıtlara geçmiş tek başarılı ve nihai ayaklanmasıdır. Bundan dolayı menkibemizle sıkı bir ilişkisi olmalıdır.

Ayaklanmanın cereyan ettiği ay; Mart ile Nisan arası. Asur kayıtlarına göre gün; Asur-Babil yeni yılının (Zagmug) başladığı gün, demek ki; 1 Nisan.. Fakat başkaldırının cereyan ettiği zaman diliminde 1 Nisan gününün aslında 21 Mart olabileceğini de unutmayalım. Eski çağ takvimlerinde böylesine ufak kaymalar her zaman olagelmiştir. İşte burası çok ilginçtir. Naklettiğimiz bu ayaklanma olayını iyi değerlendirirsek, Med Devleti'nin gerçek kuruluşu ile Newroz Menkibesi'ni, teorik olarak da olsa, biribirine bağlayabiliriz
İşte Newroz bu kadar belgesel ve sadece gerçeklere dayalı olarak Proto-Kürtler'in direniş, başkaldırı ve zafer günüdür.. O gün Med Dağlarında azafer ateşleri yakılarak düşmana karşı verilen mücadele sonucu BAĞIMSIZLIĞIN KAZANILDIĞI kabileden kabileye haber verildi..

Şimdi 20 Mart'ı, 21 Mart'a bağlayan gece boyunca Kürdistan dağlarında yakılan ateşin anlamı daha bir değer kazanıyor.. Çünkü Kürtler, tıpkı ataları gibi yeni bir diriliş yaşıyorlar..
Hepinizin Newroz'u Kutlu olsun..

2007-03-19

Sirac (bilgin) Kekuyon

2007-03-19




Gorusunuz