Haykıran nağmeler, Kurd Stranları

Hiç bir milletin nağmeleri bu derecede haykırıışlarla dolu değildir. Baskınlar, katliamlar, idamlar, köy yakmalar, aşklar, ihanetler.. Hep haykıran nağmelerle dile getirilir. Hawar ister nağmelerinde dengbêjler.. Ama ne imdada gelen bulunur, ne de soran. Aşıklar; güçlülerin, yabancıların kurbanı olur. Eylemciler veya direnişçiler savaş sanatını bilememenin, birlik olamamanın ulusal yalnızlığın Düşman'ın o sonsuz puştluğunun kurbanı olurlar da kimse "yazık oldu" bile demez. Hele o büyük aşklar var ya..

Dinleyin Metran'ı bakın oradaki dört kişinin duruşuna. Kürt Elîyê Kolağasî, Ermeni Meryem'e ölümüne aşık olur ve kaçırarak Ermeni Metran'a sığınır (Axdamar'da olsa gerek). 'Elî orada Metran'a "; Sana sığındık. Nikahımızı ister Xristiyan esasına göre, ister İslam esasına göre kıy. İrademizi sana teslim ediyoruz derler. Metran zor durumdaki Kolaxasi'nın durumundan istifade etmeyi aklından bile geçirmez. Nikahlarını İslam esasına göre kıyar. Fakat Osmanlı (Türk) Wan Walisi de Meryem'e aşıktır. Tehdit ve rüşvet esasına göre Meryem'i mutlaka geri ister. Ama Metran kararlıdır, geri vermez ve Wali'nin tehditlerine boyun eğmez.. Hikaye'de Ermeni ve Kürd'e karşı Osmanlı'nın zulmu ve bu zulme karşı bir metranın duruşudur.. Babam 1952'de aldığı Anot- katotlu radyodan bu stranı hep ağlayarak dinlerdi de etraftakiler pek bir anlam vermezlerdi..

Ya Ehmedê Xanî'nin stran halinde de okunan Memû Zîn'ine ne demeli? Newroz da başlayan o tertemiz aşk hikayesinin içinden Düşman'a duyulan haklı ve çok anlamlı nefreti insanların gözlerinin içine soka soka anlatıyor da "hak budur" diyen çıkmıyor. Ne diyor Ehmedê Xanî? Birliğimiz olsaydı, devlet olabilseydik, TÜRK, ARAB VE FARS BİZİM HİZMETÇİMİZ OLURDU.. Yok onda öyle ucuz kardeşlik masalları..

Oradan Evdalê Zeynikê ile Edûlê'nin büyük aşkına atlıyoruz. Dinlerin, Osmanlı'nın ve zulmun gölgesinde biribirlerini seven iki Kürt insanı; biri Êzdî, diğeri müslüman iki insanımızın büyük çilesi ve haykıran nağmeleri. Çok işlendiği için geçiyorum bu aşk, elem ve Düşman'dan gelen zulümle işlenmiş olan hikayeyi, buradan Agirî'ye geçiyor, Zilan deresine konuyorum.

Zilan'da nağme döktüren dengbêjler, dünya tarihinin görmüş olduğu en büyük vahşetlerden birini, Türk'ün barbarlığını stranları ile haykırırlar da dünya bir türlü duymaz onları.. "Uygar" ve Bölgeye hakim olan Batı, Kürd'e yapılan zulme karşı sağırdır, dilsizdir, utanmazdır da biz hala o dünyadan umut bekleriz.. Gidin Zilan vadisine.. Kalbinizi temizleyin.. Ruhunuzla, ulusal duygularınızın en derin yerlerine kadar pür dikkatle dinleyin.. Orada onbin şehidimizin iniltisini duyacaksınız..İntikamlarının alınacağı günü bekleyen onbinlerin.

Dersim! Kutu Deresi, Laç Deresi ve oralarda şehadet şerbetini içen onbinler.. "Dijinî Dêrsimî zafo.." (Dersimin Düşmanı çoktur) diye diye sazın tellerine vuran stranbêjin o büyük çaresizliğini, Tecavüzkar Türk'ün, genç kızların namusunu kirletmemesi için bu kızların kendilerini uçurumlardan sonsuzluğa atan sessizliğini Dersimli'nin sazından yükselen çığlığımsı nağmelerden dinleyin. Onlarca fotoğraf size çok şey anlatacaktır..

Koçgiri'de Nuri Dêrsimi'nin ayak izlerini arayın. Bu Kürt Büyüğünün her taşın arkasında mevzi aldığını hissedin. Alişer ile Zarife'nin kolkola şehadet şerbetini, ihanetin elinden içtiklerini, kalp gözü ile görün.. Tıpkı Çolig'li Yado ile Telli gibi..

Çolig deyince 1925 şehitlerini stranlarla anlatan Ahmoyê Bertî gibi dengbejlerin ağlamaklı haykırışlarını dinlememek, ruhen hissetmemek mümkün mü? Hele Şêx Se'îd'i adeta canlandıran Maruf'a ne demeli? Bu stranları dinlerken nice kahraman Kürt Kadın ve erkeklerinin hikasi bir film şeridi gibi gözlerimizin önünden geçer de kahrolmaktan başka bir şey yapamamanın utancını duyarsınız. Hele Ziktê'de gora şehîdan'ın (guwerî Şehidon'un) ebedi mukimklerinin hikayesini yeniden yaşarsınız. Düşman, bugün ziyaretgah haline gelen o mevkide 40 Kürt'ü canlı canlı yakmıştı..

Kürdistan'da tarih hep stranlaşmıştır. Eminê Perixanê, Cemilê Çeto, Pişarê Çeto, Aliyê Unis, Mala Heco, Mala Batê vs'yi stranlarda hiç dinlediniz mi? Bugünkü gençler'in bazılarına "hain" damgasını vurdukları bu insanlar ya darağaçlarında ya da iç muhacirlikte canlarını teslim etmişlerdi..

İki aşığa adanmış stranlarda da zulmun o soğuk yüzünü hep izleriz. Heseniko'yu, Mehemmed'i, Bavê Fexre'yi iyice dinlediniz mi? Onlar çok az mücadele vermişlerdi?
Daha unuttuğum neler var da zihnimin nankörlüğü beni o stranların kahramanları karşısında mahcup etmektedir.
Klasik Kürt Stranlarını dinleyin. Dinleyin ki iman tazeleyesiniz. Dinleyin ki tarihimizin ulaşamadığınız karanlık labirentlerini aşasınız.

Sayın ve sevgi dolu dengbêjlerimiz; Zamanımızın kahramanlarını da stranlarla ebedileştiriniz. Bu muassır Kahramanlarımızı ve stranlarını Kürtçe'ye hiç benzemeyen bazı nağmeler yerine, Kurdistanî ruhumuzu ateşleyen bir tarzda ebedileştiriniz. Bir Zilan, Kürt Tarihi'nin tanıdığı en cesur kadın savaşçı ve mücadelecilerden biri nasıl oluyor da ilham kaynağı olamıyor?

2007-02-10

Sirac Bilgin

2007-02-10




Gorusunuz



slm

slm

2010-02-19 10:08 - eline sağlık